ภาควิชาเวชศาสตร์การธนาคารเลือดและจุลชีววิทยาคลินิก

รางวัลการวิจัยแห่งชาติ ประเภทรางวัลผลงานประดิษฐ์คิดค้น รางวัลประกาศเกียรติคุณจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ประจำปี 2566 วัณโรค หรือ Tuberculosis (TB) เป็นโรคติดต่อที่เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตมากที่สุดในโลก จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก ปี พ.ศ. 2562 รายงานจำนวนผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ของประเทศไทยซึ่งมีประมาณ 120,000 ราย และมีผู้เสียชีวิตจากวัณโรค 12,000 ราย การลดอัตราการเกิดของวัณโรคจึงเป็นเป้าหมายสำคัญที่กระทรวงสาธารณสุข ประเทศไทย ได้กำหนดแนวทางปฏิบัติเพื่อให้สอดคล้องตามเป้าหมายยุติวัณโรคขององค์การอนามัยโลก โดยหนึ่งในกลไกที่จะช่วยลดอัตราของวัณโรคคือการวินิจฉัยผู้ป่วยใหม่ที่รวดเร็วและครอบคลุมให้มากที่สุด การพัฒนา “ชุดตรวจวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปลา MTB Strip” เกิดขึ้นภายใต้แนวความคิดที่ต้องการชุดตรวจวัณโรคที่อาศัยหลักการทางอณูชีววิทยา ซึ่งไม่ต้องการการเพาะเลี้ยงเชื้อ และควรเป็นเทคนิคที่ไม่ต้องอาศัยเครื่องมือจำเพาะ เป็นเทคนิคที่ใช้งานง่าย รวมไปถึงอ่านผลได้ง่ายด้วยตาเปล่า เพื่อให้ห้องปฏิบัติการขนาดเล็ก และห้องปฏิบัติการที่อยู่ห่างไกลสามารถใช้งานและเข้าถึงได้ง่าย “ชุดตรวจวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปล่า MTB Strip” เป็นชุดตรวจหาสารพันธุกรรมของวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปล่าอย่างรวดเร็ว พัฒนาโดยอาศัยหลักการเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมภายใต้อุณหภูมิเดียวคงที่ (Isothermal amplification) ด้วยปฏิกิริยา Multiplex-recombinase polymerase amplification ร่วมกับไพรเมอร์ที่จำเพาะต่อเชื้อ Mycobacterium tuberculosis ที่เป็นสาเหตุของวัณโรค ได้แก่ IS1081 และ IS6110 จึงทำให้มีความไวสูง…

สถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อ Escherichia coli ที่สร้างเอนไซม์ extended-spectrum β-lactamase (ESBL) กำลังเป็นปัญหาที่สำคัญระดับโลก ในขณะที่สุกรซึ่งถือเป็นหนึ่งในสัตว์เศรษฐกิจที่สำคัญ ถูกพบว่าเป็นแหล่งเก็บกักของเชื้อดื้อสารต้านจุลชีพหลายชนิด และสามารถถ่ายทอดมาสู่มนุษย์ได้ ดังนั้นการตรวจวินิจฉัยเชื้อ Escherichia coli ที่สร้างเอนไซม์ ESBL อย่างรวดเร็ว มีประโยชน์ในการควบคุมการแพร่กระจายเชื้อดื้อยา และให้การรักษาอย่างถูกต้องทันท่วงทีกรณีได้รับเชื้อดังกล่าว เทคนิคการวินิจฉัยที่อาศัยการเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมด้วย Multiplex recombinase polymerase amplification (RPA) ร่วมกับแถบตรวจสารพันธุกรรม single-stranded tag hybridization chromatographic printed-array strip (STH-PAS) ที่ถูกพัฒนาขึ้นสามารถตรวจหายีน bla ที่ควบคุมการสร้างงเอนไซม์ ESBL ได้อย่างรวดเร็ว ภายหลังเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมของยีนที่ทำการตรวจหา ได้แก่ ยีน blaCTX- M, blaSHV และ blaOXA สามารถอ่านผลแถบตรวจที่ปรากฏเป็นแถบสีฟ้าได้อย่างชัดเจนภายในเวลา 10 นาที โดยตรวจพบให้ผลบวกได้แม้มีปริมาณสารพันธุกรรมเพียง 2.5 ng เทคนิคที่พัฒนาขึ้นนี้มีประสิทธิภาพสูงเมื่อใช้ตรวจหา Escherichia coli ที่สร้างเอนไซม์ ESBL…